Wat is coprofagie?
Wat is clickertraining?
Wat is de “Extinction Burst”?
Wat is het verschil tussen opvoeden en trainen van je hond?
Wat is een Gedragstherapeut?
Wat is Detectiewerk?
Wat is de aanleerfase ?
Wat is een Geurvoorwerp?
Wat is de aanleerfase ?
De aanleer-fase is de tijd die je nodig hebt om je hond iets nieuws te leren. En dat nieuwe kan van alles zijn: een nieuw truukje, een onderdeel van een hondensport, maar ook een onderdeel van de opvoeding.
Soms is het dus iets heel kleins, zoals je hond eerst laten zitten voordat je hem aanlijnt. En soms is het iets groters, zoals bijvoorbeeld het aanleren dat je hond naar zijn mand gaat wanneer de deurbel gaat.
En natuurlijk verschilt het per hond enorm of bovengenoemde ‘klein’ of ‘groot’ is, en makkelijk of moeilijk aan te leren is. En het is niet alleen de hond: ook jij als baasje hebt veel invloed op het al dan niet succesvol aanleren van iets nieuws.
De fase waarin de hond iets nieuws leert: deze fase duurt totdat de hond de nieuwe techniek of gewoonte vrijwel automatisch beheerst.
Wanneer beheers je iets vrijwel automatisch? Als je er niet meer bewust bij hoeft na te denken. Zoals: autorijden, je herinnert je wellicht nog je eerste rijlessen: met de koppeling, de schakelpook en het gaspedaal. Misschien was je net zoals ik: ‘hoe ga je dat in hemelsnaam allemaal tegelijk bedienen? Terwijl je ook moet spiegelen, sturen, en rekening moet houden met de verkeersregels?’
En als je een tijdje je rijbewijs hebt, herken je ongetwijfeld dat je niet meer hoeft na te denken bij het schakelen en sturen van je auto. Dat gaat vrijwel automatisch. Vanaf het moment dat dit een automatisme wordt, ben je uit de ‘aanleerfase’ gekomen. De aanleerfase van het bedienen van de auto, heel specifiek die ene vaardigheid dus. Je bent niet automatisch uitgeleerd, en misschien zat je qua ‘achteruit-inparkeren’ nog steeds in de aanleerfase (net zoals ik).
Voor de hond geldt hetzelfde: de aanleerfase van die ene vaardigheid is nog gaande als de hond nog niet ‘automatisch’ het bedoelde gedrag laat zien.
Het lange & uitgebreide antwoord:
Maar er is meer over te zeggen, en dat heb ik onderverdeeld in de volgende subthema’s:
Maar ook: als de hond achter een kat aan jaagt en het is spannend, snel en het geeft hem een adrenaline-kick: Yes! Dat is leuk.
In beide gevallen dus voor herhaling vatbaar.
Maar ook: als de hond de postbode die de ‘rust’ komt verstoren aanblaft, en de postbode verdwijnt: Yes! Dat is gelukt!
Kortom: Als je je hond iets nieuws wilt leren is het belangrijk dat het de hond iets oplevert: dit motiveert je hond om het gedrag te laten zien - het zijn soms net mensen ;)
Wel is duidelijk dat iedere hond anders leert: sommigen willen graag eerst rustig bekijken wat de bedoeling is, voelen zich misschien wat onzeker. Anderen storten zich vol overgave op een nieuwe opdracht en deinzen niet terug voor 100 pogingen of meer om het juist te doen. En zo zijn er nog 1001 type honden, zoals ik hierboven al schreef: het zijn soms net mensen..
Is dat erg? Nee, zeker niet. Maar het is wel handig om een klein beetje te weten wat voor type hond jouw hond is: je kan namelijk zijn ‘leerstof’ vaak iets aanpassen aan de manier waarop jouw hond leert: in kleine makkelijke stapjes, zodat dit zelfvertrouwen oplevert. Of in grotere en afwisselende stappen, zodat het niet te snel saai wordt, of net wat bij jouw hond past. Ik kan je verzekeren: als het je lukt om een goede leermethode voor jouw hond te vinden, zal hij sneller en met meer plezier leren, des te leuker het is voor hond & baasje.
Dus het komt voor dat je hond zelf uitvogelt wat hij opnieuw moet doen. En soms kan dit verrassend ander zijn dan we bedoelden.
Een voorbeeld: toen Wilson een jong pupje was wilde hij alles wat op straat lag in zijn bek nemen. We woonden destijds helaas in een omgeving waar nogal wat troep op straat lag (verpakkingen van eten en snoep, papiertjes, kauwgum, lege bierblikjes en flesjes, en nog veel meer). Niet echt fijn als je 10 weken-pup dit wil oppakken. Ik besloot hem daarom te leren om los te laten op commando & te ruilen voor een lekker brokje. Dat werkte super: Wilson had het heel snel door. Maar: nu ging hij actief op zoek naar iets ‘vies’ om dit vervolgens op te pakken en vlak voor mij te wachten op mijn ‘Los-commando’. Ahum: ja, hij had gelijk: ik had hem heel goed geleerd te ‘lossen’, maar daarmee onbedoeld een ‘troep-zoeker’ getraind :-)
Gelukkig bedacht ik me op tijd om hem ‘Leave it’ aan te leren: oftewel: Kijk naar de troep: maar pak het niet op! Het hele grapje was hard werken in de eerste maanden (meneer bleef hardnekkig troep verwijzen), maar ik had dit liever dan het gevecht om rommel uit het bekje van een jonge pup te trekken (los van de gevaren van glas, blik en dergelijke natuurlijk).
Kortom: bedenk dus wat je bedoeling is om aan te leren: en, als je hond iets anders laat zien: heb je een denkfout gemaakt in je aanleerplan, zo simpel is het (simpel, maar niet altijd gemakkelijk, ik weet het).
Soms verrassend snel, en soms irritant langzaam. Dit geldt ook voor je hond. Vaak heb je zelf een bepaald beeld in je hoofd bij het eindresultaat: ‘als ik mijn hond vraag om te zitten, dan ziet het er ‘zus of zo’ uit’. Maar tegelijkertijd heeft je hond helemaal geen beeld ervan…. Sterker nog: je hond moet het doen met de informatie die je hem geeft: in een taal die hij niet spreekt, en met de lichaamstaal van een mens (dat totaal anders is dan dat van een hond). Ik nodig je graag uit om eens zo naar het trainen van een hond te kijken: bedenk dan eens hoe knap de meeste honden zijn dat ze uiteindelijk hun gedrag laten zien na onze pogingen om hen iets te leren. Nogal wiedes dat de eerste pogingen van je hond, om jouw bedoelingen te begrijpen, soms heel anders uitpakken. Of dat je hond eerst in heel kleine stapjes vorderingen maakt.
Kortom: geduld is niet meer dan fair naar je hond. Natuurlijk kun je het leerproces aanpassen, zodat het makkelijker is: in kleinere stapjes, met veel aanmoediging, of misschien kan je een andere hond de oefening laten voordoen (sommige honden zijn goed in imitatieleren: en kunnen prachtig nadoen wat een andere hond, of zelfs een mens hen voordoet)
Tijdens het slapen, mits de hond echt even in een diepe REM-slaap komt, verwerkt de hond alle indrukken van de uren daarvoor. Als hierin een training zat, zal deze informatie ook tijdens de slaap worden verwerkt. Op de een of andere manier helpt deze verwerking bij het aanleren van de oefening. Het gebeurt regelmatig dat een hond in een volgende trainingssessie ineens snel vorderingen maakt, alsof er tijdens de slaap ‘kwartjes zijn gevallen’. Dus gun je hond zijn leerzame slaap tussendoor.
Je voelt het vast aankomen: dit geldt ook voor je hond. Soms heeft een hond te weinig geslapen, een slechte nacht gehad. Of soms voelt een hond zich niet lekker, misschien is je hond loops ? Of heeft je reu last van zijn hormonen door een loops teefje in de buurt. Misschien is het te hectisch in huis? Of zijn er spanningen of veranderingen in het gezin?
Redenen genoeg waardoor leren moeilijker is dan ‘normaal’. Als baasje kan je daar soms iets aan doen: zorg voor een rustige, prikkelarme omgeving als je iets nieuws aanleert. En soms kan je er niets aan doen (loopsheid en hormonen laten zich niet zo makkelijk sturen, bijvoorbeeld), maar dan kan je er wel rekening mee houden. Maak een trainingssessie iets gemakkelijker, iets korter voor je hond. Of sla een keer een sessie over en ga lekker spelen met je hond, of lekker kroelen (hoewel niet alle honden dat een feestje vinden).
Kortom: de omstandigheden bepalen een groot deel van het succes, door hier rekening mee te houden houdt je de training leuk voor je hond & voor jezelf.
Allereerst het gesproken commando: ga eens na hoeveel commando’s je hebt voor het laten zitten van je hond. Waarschijnlijk denk je 1: ‘Zit’. Maar wat zeg je meestal letterlijk ? Ik zal je mijn zit-commando’s vertellen:
‘Zit’
‘Ga zitten’
‘Wilson, Zit’
‘Zit’, ‘Zit’,’Zit’ J
‘Ga eens mooi zitten’
‘Kom eens hier zitten’
en zo zijn er nog wel meer… (jawel: ik ben hondentrainer, maar bovenal ook gewoon een mens J)
Als je dit op een rijtje zet is het wel heel bewonderenswaardig dat Wilson in 99,9% van de gevallen gaat zitten, nietwaar?
En dan over lichaamstaal: we geven zoveel signalen af: soms duidelijke gebaren die bij een oefening horen, maar ik verklap je dat we daar zeker niet consistent mee zijn: er zijn altijd momenten dat we die gebaren niet laten zien: en plots iets anders doen (omdat we een kop koffie vasthebben, of net met de boodschappen het huis binnen lopen: goede redenen: maar we doen wel ineens heel anders).
En je hond moet het maar snappen, allemaal.
Is dit erg? Nee, zeker niet: en ik vraag je ook niet om meteen een soort robot te worden die precies op maat commando’s en gebaren geeft. Maar: het is wel goed om je dit te realiseren: We zijn soms echte puzzels voor de hond: het is dus helemaal niet zo raar dat je hond soms even moet nadenken en tijd nodig heeft om te reageren op je commando. Dat is geen eigenwijsheid (wat wij vaak denken), maar simpelweg zijn poging om je te verstaan. Een beetje meer begrip (en iets meer duidelijkheid in onze taal & houding) zou heel veel uitmaken: het wordt er in ieder geval leuker op voor je hond & voor jezelf.
Als je met een oefening in de aanleerfase bent, en je hond kan nog niet op de ‘automatische piloot’ de oefening laten zien, is het ideaal als alle andere factoren van de setting hetzelfde blijven. Dus als je je pup leert te zitten, op een kleedje in de keuken, oefen dan de eerste sessies steeds op dat kleedje in de keuken.
Want: als plots dat kleedje er niet is, of je bent buiten in de tuin, of je hele gezin staat er plots omheen: dan is de oefening voor de hond compleet anders geworden. Helemaal nieuw, en meestal ook veel moeilijker.
Een gouden vuistregel die professionele hondentrainers je zullen geven is dat je probeert niet meer dan 1 onderdeel van de oefening & setting te veranderen. Simpelweg: als je van het kleedje in de keuken naar het grasveldje in je tuin gaat: houdt dan de oefening hetzelfde als je hond het de laatste keer liet zien (maak de oefening dus niet meteen moeilijker). Of liever: doe 1 stapje terug in de oefening (een iets makkelijker uitvoering) want je hebt immers de setting veranderd.
Dit is wel zo fair naar je hond. En je zal merken dat je hond dan gemakkelijker de veranderingen kan oppakken, en uiteindelijk veel sneller leert.
Hoeveel tijd ervoor nodig is? Geen idee: dat hangt af van de moeilijkheidsgraad van de oefening, de omgeving(en), het leervermogen van jouw hond en de trainerskwaliteiten van jou zelf. Ook speelt het aantal trainingssessies die je dagelijks of wekelijks met je hond doet natuurlijk een rol (als ik 3x per week ga hardlopen ben ik sneller fit voor een marathon dan wanneer ik 1 x per week ga hardlopen)
Vaak denken we al veel sneller ‘dat we er zijn’. Dat je hond een oefening al volledig beheerst. Om er vervolgens achter te komen dat onder een andere omstandigheid de hond de oefening niet kan laten zien. Feitelijk ben je dus al die tijd nog in de aanleerfase, dat kan soms wel een jaar duren, en dat is niet erg.
Wat wel belangrijk is, is dat je dit weet: dat je herkent dat je hond nog niet volleerd is, en dat je wellicht iets meer moet oefenen of je hond nog eens extra moet helpen de oefening te beheersen. In de aanleerfase kan je hond immers ook even terugvallen: hij weet de oefening niet (goed) meer, of lijkt weer als een puppy te zoeken naar het juiste gedrag bij dit commando. Logisch: een hond is geen robot, en soms moet ook je hond even in zijn geheugen ‘graven’ om te weten wat je ook weer bedoelde. Als een oefening volledig is aangeleerd zie je honden meestal direct en zonder aarzeling reageren: als een reflex. Feitelijk kan je dan pas zeggen dat de aanleerfase is afgesloten.
Als een oefening nog heel nieuw is, is dat soms lastig voor je hond: hij moet die veranderingen ineens ‘erbij nemen’.
Maar gedurende de aanleerfase zal je merken dat je hond dit gemakkelijker gaat vinden. Als je bijvoorbeeld een puppy leert zitten in de keuken op het kleedje, en je verplaatst de oefening naar de woonkamer, en dan naar de hal… als je puppy de oefening daar ook begrijpt zal je merken dat een andere ruimte (mits rustig & zonder al te veel afleiding) ineens veel gemakkelijker gaat. Je puppy gaat de oefening generaliseren, en begrijpt: Ah: ‘Zit’ betekent deze beweging: ongeacht waar ik ben.
Je leerproces gaat dan plots veel sneller, gelukkig maar. Wel is het fair om zelf kritisch te blijven kijken naar de setting en omgeving: het is veel moeilijker om rustig te gaan zitten in het park, waar kinderen rennen en spelen, andere honden rondlopen en zoveel geurtjes en geluidjes zijn, dan rustig te gaan zitten op het kleedje in de keuken (de ruimte die de pup al kent, en waar het rustiger is). Logisch, nietwaar? Dus probeer ook een realistische oefening te vragen van je hond: dat is fair, maar ook zoveel plezieriger voor jullie allebei.
Naarmate de oefening makkelijker wordt (je bent een stuk verder in de aanleerfase) kan je meestal de beloning iets afbouwen.
Ter vergelijking: als je zoontje of dochtertje voor het eerst zelf de schoenveters kan strikken staan we allemaal te juichen, te klappen, en worden er heuse strikdiploma’s uitgereikt. Hartstikke tof: dat geeft een kind zelfvertrouwen.
Maar als diezelfde zoon of dochter 16 is, sta je dan nog steeds te klappen en te juichen ? (ik hoop het niet, hoewel het wel een grappig moment zou opleveren, denk ik).
Dus een hond die de ‘Zit’ goed beheerst hoeft echt niet steeds een snoepje: vertel hem af en toe wel dat hij goed bezig is: ‘Goed zo’ of ‘Braaf’ is altijd prettig om te horen. Of geef hem een aai of kroel onder zijn kin. Niet omdat hij zo knap was om te gaan zitten (dat is geen issue), maar omdat hij zo goed met je samenwerkt, zo goed luistert. Je hoeft na de aanleerfase ook niet meer elke keer te belonen, maar ik verzeker je: als je dit zo af en toe blijft doen (met een vriendelijk woord, een aai, een snoepje of weet-ik-veel-wat), blijft je hond gemotiveerd om met je te werken. Des te leuker natuurlijk.
Mijn tip: als je iets hebt om je hond te belonen (je vindt ineens nog een hondenkoekje in je jaszak, je ontdekt achter je rubberlaarzen plots die toffe bal die kwijt was, of wat-dan-ook): vraag je hond dan eerst een ‘saaie’ oefening zoals een ‘Zit’ ‘Lig’ of ‘Blijf’ en geef hem die beloning als verrassing: zo houd je de oefeningen ‘scherp’ zonder er zelf herhalingstrainingen voor te hoeven opzetten.
Tot zover over de aanleerfase: dit is zeker niet volledig, ik zou er een boek over kunnen schrijven, maar ik hoop dat dit je meer inzichten heeft opgeleverd. Heb je vragen, opmerkingen of aanvullingen? Hieronder kun je ze altijd kwijt, of stuur een berichtje via deze pagina..
Soms is het dus iets heel kleins, zoals je hond eerst laten zitten voordat je hem aanlijnt. En soms is het iets groters, zoals bijvoorbeeld het aanleren dat je hond naar zijn mand gaat wanneer de deurbel gaat.
En natuurlijk verschilt het per hond enorm of bovengenoemde ‘klein’ of ‘groot’ is, en makkelijk of moeilijk aan te leren is. En het is niet alleen de hond: ook jij als baasje hebt veel invloed op het al dan niet succesvol aanleren van iets nieuws.
Wat is die Aanleerfase?
Hier kan ik een kort en een langer antwoord op geven. Het korte en technische antwoord is:De fase waarin de hond iets nieuws leert: deze fase duurt totdat de hond de nieuwe techniek of gewoonte vrijwel automatisch beheerst.
Wanneer beheers je iets vrijwel automatisch? Als je er niet meer bewust bij hoeft na te denken. Zoals: autorijden, je herinnert je wellicht nog je eerste rijlessen: met de koppeling, de schakelpook en het gaspedaal. Misschien was je net zoals ik: ‘hoe ga je dat in hemelsnaam allemaal tegelijk bedienen? Terwijl je ook moet spiegelen, sturen, en rekening moet houden met de verkeersregels?’
En als je een tijdje je rijbewijs hebt, herken je ongetwijfeld dat je niet meer hoeft na te denken bij het schakelen en sturen van je auto. Dat gaat vrijwel automatisch. Vanaf het moment dat dit een automatisme wordt, ben je uit de ‘aanleerfase’ gekomen. De aanleerfase van het bedienen van de auto, heel specifiek die ene vaardigheid dus. Je bent niet automatisch uitgeleerd, en misschien zat je qua ‘achteruit-inparkeren’ nog steeds in de aanleerfase (net zoals ik).
Voor de hond geldt hetzelfde: de aanleerfase van die ene vaardigheid is nog gaande als de hond nog niet ‘automatisch’ het bedoelde gedrag laat zien.
Het lange & uitgebreide antwoord:
Maar er is meer over te zeggen, en dat heb ik onderverdeeld in de volgende subthema’s:
Hoe leert een hond?
Eigenlijk leert een hond relatief simpel: alles wat de hond iets (prettigs) oplevert, zal hij blijven doen. Alles wat de hond iets (negatiefs) doet laten verdwijnen of stoppen, zal hij blijven doen. Oftewel: als de hond iets doet, en hij krijgt een lekker koekje: Yes! Dat is leuk.Maar ook: als de hond achter een kat aan jaagt en het is spannend, snel en het geeft hem een adrenaline-kick: Yes! Dat is leuk.
In beide gevallen dus voor herhaling vatbaar.
Maar ook: als de hond de postbode die de ‘rust’ komt verstoren aanblaft, en de postbode verdwijnt: Yes! Dat is gelukt!
Kortom: Als je je hond iets nieuws wilt leren is het belangrijk dat het de hond iets oplevert: dit motiveert je hond om het gedrag te laten zien - het zijn soms net mensen ;)
Hoe leert jouw hond?
Honden zijn individuen, en ze hebben ieder hun eigen intelligentie, temperament, motivatie en karakter. Natuurlijk zegt het ras iets over deze eigenschappen: maar niet alle herders en border collies zijn superslim, niet alle beagles eigenwijs en niet alle Engelse Bulldogs liever lui dan moe. Natuurlijk niet: er zijn genoeg uitzonderingen op de ‘vooroordelen’ die we graag op het ras plakken.Wel is duidelijk dat iedere hond anders leert: sommigen willen graag eerst rustig bekijken wat de bedoeling is, voelen zich misschien wat onzeker. Anderen storten zich vol overgave op een nieuwe opdracht en deinzen niet terug voor 100 pogingen of meer om het juist te doen. En zo zijn er nog 1001 type honden, zoals ik hierboven al schreef: het zijn soms net mensen..
Is dat erg? Nee, zeker niet. Maar het is wel handig om een klein beetje te weten wat voor type hond jouw hond is: je kan namelijk zijn ‘leerstof’ vaak iets aanpassen aan de manier waarop jouw hond leert: in kleine makkelijke stapjes, zodat dit zelfvertrouwen oplevert. Of in grotere en afwisselende stappen, zodat het niet te snel saai wordt, of net wat bij jouw hond past. Ik kan je verzekeren: als het je lukt om een goede leermethode voor jouw hond te vinden, zal hij sneller en met meer plezier leren, des te leuker het is voor hond & baasje.
Weet Wat je aanleert ;-)
Wat leert je hond eigenlijk? Soms blijkt dat de hond een heel ander gedrag aanleert dan wij voor ogen hadden. Aansluitend op het vorige onderdeel: een hond herhaalt het gedrag dat hem iets oplevert.Dus het komt voor dat je hond zelf uitvogelt wat hij opnieuw moet doen. En soms kan dit verrassend ander zijn dan we bedoelden.
Een voorbeeld: toen Wilson een jong pupje was wilde hij alles wat op straat lag in zijn bek nemen. We woonden destijds helaas in een omgeving waar nogal wat troep op straat lag (verpakkingen van eten en snoep, papiertjes, kauwgum, lege bierblikjes en flesjes, en nog veel meer). Niet echt fijn als je 10 weken-pup dit wil oppakken. Ik besloot hem daarom te leren om los te laten op commando & te ruilen voor een lekker brokje. Dat werkte super: Wilson had het heel snel door. Maar: nu ging hij actief op zoek naar iets ‘vies’ om dit vervolgens op te pakken en vlak voor mij te wachten op mijn ‘Los-commando’. Ahum: ja, hij had gelijk: ik had hem heel goed geleerd te ‘lossen’, maar daarmee onbedoeld een ‘troep-zoeker’ getraind :-)
Gelukkig bedacht ik me op tijd om hem ‘Leave it’ aan te leren: oftewel: Kijk naar de troep: maar pak het niet op! Het hele grapje was hard werken in de eerste maanden (meneer bleef hardnekkig troep verwijzen), maar ik had dit liever dan het gevecht om rommel uit het bekje van een jonge pup te trekken (los van de gevaren van glas, blik en dergelijke natuurlijk).
Kortom: bedenk dus wat je bedoeling is om aan te leren: en, als je hond iets anders laat zien: heb je een denkfout gemaakt in je aanleerplan, zo simpel is het (simpel, maar niet altijd gemakkelijk, ik weet het).
Geduld is een schone zaak
Het proces van leren is nooit een rechte lijn tot succes… of simpeler gezegd: leren gaat met vallen en opstaan.
Soms verrassend snel, en soms irritant langzaam. Dit geldt ook voor je hond. Vaak heb je zelf een bepaald beeld in je hoofd bij het eindresultaat: ‘als ik mijn hond vraag om te zitten, dan ziet het er ‘zus of zo’ uit’. Maar tegelijkertijd heeft je hond helemaal geen beeld ervan…. Sterker nog: je hond moet het doen met de informatie die je hem geeft: in een taal die hij niet spreekt, en met de lichaamstaal van een mens (dat totaal anders is dan dat van een hond). Ik nodig je graag uit om eens zo naar het trainen van een hond te kijken: bedenk dan eens hoe knap de meeste honden zijn dat ze uiteindelijk hun gedrag laten zien na onze pogingen om hen iets te leren. Nogal wiedes dat de eerste pogingen van je hond, om jouw bedoelingen te begrijpen, soms heel anders uitpakken. Of dat je hond eerst in heel kleine stapjes vorderingen maakt.
Kortom: geduld is niet meer dan fair naar je hond. Natuurlijk kun je het leerproces aanpassen, zodat het makkelijker is: in kleinere stapjes, met veel aanmoediging, of misschien kan je een andere hond de oefening laten voordoen (sommige honden zijn goed in imitatieleren: en kunnen prachtig nadoen wat een andere hond, of zelfs een mens hen voordoet)
Slapend leren
Slapen is een belangrijk onderdeel van het leerproces. Daarom is het heel belangrijk om je training in korte sessies op te delen, en tussen sessies ook tijd voor een slaapje te regelen (dat kan natuurlijk door op meerdere dagen te trainen, maar honden zijn ook goed in een power-nap overdag, natuurlijk).
Tijdens het slapen, mits de hond echt even in een diepe REM-slaap komt, verwerkt de hond alle indrukken van de uren daarvoor. Als hierin een training zat, zal deze informatie ook tijdens de slaap worden verwerkt. Op de een of andere manier helpt deze verwerking bij het aanleren van de oefening. Het gebeurt regelmatig dat een hond in een volgende trainingssessie ineens snel vorderingen maakt, alsof er tijdens de slaap ‘kwartjes zijn gevallen’. Dus gun je hond zijn leerzame slaap tussendoor.
Leer-omstandigheden
Is het vandaag een lekkere dag om te leren? Geen idee. Je herkent vast zelf dat je op sommige dagen sneller leert dan op andere dagen. Of liever: dat het haast onmogelijk lijkt om je te concentreren op sommige dagen. Misschien heb je slecht geslapen? Ben je niet helemaal fit? Of is het te druk om je heen? Of in je hoofd? 1001 redenen kunnen er zijn waardoor het leren niet helemaal lekker gaat.Je voelt het vast aankomen: dit geldt ook voor je hond. Soms heeft een hond te weinig geslapen, een slechte nacht gehad. Of soms voelt een hond zich niet lekker, misschien is je hond loops ? Of heeft je reu last van zijn hormonen door een loops teefje in de buurt. Misschien is het te hectisch in huis? Of zijn er spanningen of veranderingen in het gezin?
Redenen genoeg waardoor leren moeilijker is dan ‘normaal’. Als baasje kan je daar soms iets aan doen: zorg voor een rustige, prikkelarme omgeving als je iets nieuws aanleert. En soms kan je er niets aan doen (loopsheid en hormonen laten zich niet zo makkelijk sturen, bijvoorbeeld), maar dan kan je er wel rekening mee houden. Maak een trainingssessie iets gemakkelijker, iets korter voor je hond. Of sla een keer een sessie over en ga lekker spelen met je hond, of lekker kroelen (hoewel niet alle honden dat een feestje vinden).
Kortom: de omstandigheden bepalen een groot deel van het succes, door hier rekening mee te houden houdt je de training leuk voor je hond & voor jezelf.
Commando geven ?
Hier zijn wij (mensen) heel erg slecht in. Stellig, maar ik weet haast zeker dat dit voor 99% van de hondenbaasjes geldt. Waarom? We zijn niet duidelijk, en zeker niet eenduidig.Allereerst het gesproken commando: ga eens na hoeveel commando’s je hebt voor het laten zitten van je hond. Waarschijnlijk denk je 1: ‘Zit’. Maar wat zeg je meestal letterlijk ? Ik zal je mijn zit-commando’s vertellen:
‘Zit’
‘Ga zitten’
‘Wilson, Zit’
‘Zit’, ‘Zit’,’Zit’ J
‘Ga eens mooi zitten’
‘Kom eens hier zitten’
en zo zijn er nog wel meer… (jawel: ik ben hondentrainer, maar bovenal ook gewoon een mens J)
Als je dit op een rijtje zet is het wel heel bewonderenswaardig dat Wilson in 99,9% van de gevallen gaat zitten, nietwaar?
En dan over lichaamstaal: we geven zoveel signalen af: soms duidelijke gebaren die bij een oefening horen, maar ik verklap je dat we daar zeker niet consistent mee zijn: er zijn altijd momenten dat we die gebaren niet laten zien: en plots iets anders doen (omdat we een kop koffie vasthebben, of net met de boodschappen het huis binnen lopen: goede redenen: maar we doen wel ineens heel anders).
En je hond moet het maar snappen, allemaal.
Is dit erg? Nee, zeker niet: en ik vraag je ook niet om meteen een soort robot te worden die precies op maat commando’s en gebaren geeft. Maar: het is wel goed om je dit te realiseren: We zijn soms echte puzzels voor de hond: het is dus helemaal niet zo raar dat je hond soms even moet nadenken en tijd nodig heeft om te reageren op je commando. Dat is geen eigenwijsheid (wat wij vaak denken), maar simpelweg zijn poging om je te verstaan. Een beetje meer begrip (en iets meer duidelijkheid in onze taal & houding) zou heel veel uitmaken: het wordt er in ieder geval leuker op voor je hond & voor jezelf.
1 dingetje anders bij het aanleren ?
Het lijkt niets, maar dat klopt niet: Als je iets nieuws aanleert heb je de oefening (dit is wat je je hond vraagt te doen), maar ook de hele ‘setting’. Deze setting is onder andere de omgeving (in welke kamer ben je aan het trainen, ben je alleen?, met het gezin?, met andere honden?), de opstelling (zit je zelf? Of sta je?), de geluiden, de geuren en nog heel veel meer.Als je met een oefening in de aanleerfase bent, en je hond kan nog niet op de ‘automatische piloot’ de oefening laten zien, is het ideaal als alle andere factoren van de setting hetzelfde blijven. Dus als je je pup leert te zitten, op een kleedje in de keuken, oefen dan de eerste sessies steeds op dat kleedje in de keuken.
Want: als plots dat kleedje er niet is, of je bent buiten in de tuin, of je hele gezin staat er plots omheen: dan is de oefening voor de hond compleet anders geworden. Helemaal nieuw, en meestal ook veel moeilijker.
Een gouden vuistregel die professionele hondentrainers je zullen geven is dat je probeert niet meer dan 1 onderdeel van de oefening & setting te veranderen. Simpelweg: als je van het kleedje in de keuken naar het grasveldje in je tuin gaat: houdt dan de oefening hetzelfde als je hond het de laatste keer liet zien (maak de oefening dus niet meteen moeilijker). Of liever: doe 1 stapje terug in de oefening (een iets makkelijker uitvoering) want je hebt immers de setting veranderd.
Dit is wel zo fair naar je hond. En je zal merken dat je hond dan gemakkelijker de veranderingen kan oppakken, en uiteindelijk veel sneller leert.
Hoe lang duurt de aanleerfase?
De hele aanleerfase duurt zo lang tot je hond de oefening volledig beheerst in diverse settings en bijna op de ‘automatische piloot’.Hoeveel tijd ervoor nodig is? Geen idee: dat hangt af van de moeilijkheidsgraad van de oefening, de omgeving(en), het leervermogen van jouw hond en de trainerskwaliteiten van jou zelf. Ook speelt het aantal trainingssessies die je dagelijks of wekelijks met je hond doet natuurlijk een rol (als ik 3x per week ga hardlopen ben ik sneller fit voor een marathon dan wanneer ik 1 x per week ga hardlopen)
Vaak denken we al veel sneller ‘dat we er zijn’. Dat je hond een oefening al volledig beheerst. Om er vervolgens achter te komen dat onder een andere omstandigheid de hond de oefening niet kan laten zien. Feitelijk ben je dus al die tijd nog in de aanleerfase, dat kan soms wel een jaar duren, en dat is niet erg.
Wat wel belangrijk is, is dat je dit weet: dat je herkent dat je hond nog niet volleerd is, en dat je wellicht iets meer moet oefenen of je hond nog eens extra moet helpen de oefening te beheersen. In de aanleerfase kan je hond immers ook even terugvallen: hij weet de oefening niet (goed) meer, of lijkt weer als een puppy te zoeken naar het juiste gedrag bij dit commando. Logisch: een hond is geen robot, en soms moet ook je hond even in zijn geheugen ‘graven’ om te weten wat je ook weer bedoelde. Als een oefening volledig is aangeleerd zie je honden meestal direct en zonder aarzeling reageren: als een reflex. Feitelijk kan je dan pas zeggen dat de aanleerfase is afgesloten.
Generaliseren bij oefeningen
Zoals eerder beschreven is het belangrijk om bij het aanleren van een nieuwe oefening de hele setting en omgeving onveranderd te houden. Dat lukt in de praktijk vaak maar een paar sessies (immers: wij zijn niet consequent, al was het maar omdat je ineens andere kleding draagt, een ander belonings-snoepje gebruikt of wat dan ook)Als een oefening nog heel nieuw is, is dat soms lastig voor je hond: hij moet die veranderingen ineens ‘erbij nemen’.
Maar gedurende de aanleerfase zal je merken dat je hond dit gemakkelijker gaat vinden. Als je bijvoorbeeld een puppy leert zitten in de keuken op het kleedje, en je verplaatst de oefening naar de woonkamer, en dan naar de hal… als je puppy de oefening daar ook begrijpt zal je merken dat een andere ruimte (mits rustig & zonder al te veel afleiding) ineens veel gemakkelijker gaat. Je puppy gaat de oefening generaliseren, en begrijpt: Ah: ‘Zit’ betekent deze beweging: ongeacht waar ik ben.
Je leerproces gaat dan plots veel sneller, gelukkig maar. Wel is het fair om zelf kritisch te blijven kijken naar de setting en omgeving: het is veel moeilijker om rustig te gaan zitten in het park, waar kinderen rennen en spelen, andere honden rondlopen en zoveel geurtjes en geluidjes zijn, dan rustig te gaan zitten op het kleedje in de keuken (de ruimte die de pup al kent, en waar het rustiger is). Logisch, nietwaar? Dus probeer ook een realistische oefening te vragen van je hond: dat is fair, maar ook zoveel plezieriger voor jullie allebei.
Belonen in de aanleerfase?
Jazeker ! Ongeacht de oefening is een beloning in de aanleerfase heel erg belangrijk. Over de beloning zelf vind je op deze website meer informatie, het artikel zou 3x zo lang worden als ik dit hier zou schrijven. Maar een hond leert iets, of doet iets als hem dat iets oplevert. Dat schreef ik in het begin van dit artikel. En wat levert een ‘zit’ of ‘lig’ je hond op? Op zichzelf niets: het zijn nutteloze bewegingen voor je hond. Dus is het goed om tijdens de aanleerfase hier een passende motivatie voor te ontwikkelen. Bij de meeste honden hoef je niet meteen met een biefstuk te zwaaien voor een zit, een lekker hondensnoepje doet vaak al wonderen. Dus pas de kwaliteit van de beloning aan, bij de prestatie van je hond.
Naarmate de oefening makkelijker wordt (je bent een stuk verder in de aanleerfase) kan je meestal de beloning iets afbouwen.
Ter vergelijking: als je zoontje of dochtertje voor het eerst zelf de schoenveters kan strikken staan we allemaal te juichen, te klappen, en worden er heuse strikdiploma’s uitgereikt. Hartstikke tof: dat geeft een kind zelfvertrouwen.
Maar als diezelfde zoon of dochter 16 is, sta je dan nog steeds te klappen en te juichen ? (ik hoop het niet, hoewel het wel een grappig moment zou opleveren, denk ik).
Dus een hond die de ‘Zit’ goed beheerst hoeft echt niet steeds een snoepje: vertel hem af en toe wel dat hij goed bezig is: ‘Goed zo’ of ‘Braaf’ is altijd prettig om te horen. Of geef hem een aai of kroel onder zijn kin. Niet omdat hij zo knap was om te gaan zitten (dat is geen issue), maar omdat hij zo goed met je samenwerkt, zo goed luistert. Je hoeft na de aanleerfase ook niet meer elke keer te belonen, maar ik verzeker je: als je dit zo af en toe blijft doen (met een vriendelijk woord, een aai, een snoepje of weet-ik-veel-wat), blijft je hond gemotiveerd om met je te werken. Des te leuker natuurlijk.
Mijn tip: als je iets hebt om je hond te belonen (je vindt ineens nog een hondenkoekje in je jaszak, je ontdekt achter je rubberlaarzen plots die toffe bal die kwijt was, of wat-dan-ook): vraag je hond dan eerst een ‘saaie’ oefening zoals een ‘Zit’ ‘Lig’ of ‘Blijf’ en geef hem die beloning als verrassing: zo houd je de oefeningen ‘scherp’ zonder er zelf herhalingstrainingen voor te hoeven opzetten.
Tot zover over de aanleerfase: dit is zeker niet volledig, ik zou er een boek over kunnen schrijven, maar ik hoop dat dit je meer inzichten heeft opgeleverd. Heb je vragen, opmerkingen of aanvullingen? Hieronder kun je ze altijd kwijt, of stuur een berichtje via deze pagina..
Maaike S.
op 21 Sep 2018